Vlak na de Tweede Wereldoorlog heerste er op tal van plaatsen in Nederland woningnood. Dit kwam mede door oorlogsschade, maar ook door de bevolkingsgroei. Om deze woningnood tegen te gaan werden er op een groot aantal locaties in het land noodwoningen gebouwd. Zo ook in de gemeente Horst.

Ontstaan en bouw

De gemeente Horst besloot op 16 april 1946 om een aantal noodwoningen te bouwen in de kerkdorpen America, Hegelsom, Melderslo en Meterik. De bouwtekeningen voor deze negen zogenaamde “woningwetwoningen” kwamen op 24 november 1946 binnen en werden aangeleverd door de Centrale Directie van de Volkshuisvesting, ’s-Gravenhage. Men had een eenvoudige arbeiderswoning ontworpen van 8,90 meter lang en 6,80 meter breed. Standaard werden deze woningen uitgevoerd met een hal, woonkamer, keuken, drie kleine slaapkamers, wc, en kelderkast. Alle genoemde vertrekken waren op de begane grond gelegen. Op de eerste verdieping werd een bergzolder gerealiseerd. Voor een trap was binnenshuis geen plaats vanwege de geringe ruimte. Daarom was de bergzolder alleen via een tegen de buitengevel geplaatste trap bereikbaar. Bij latere verbouwingen kregen de woningen dikwijls een vlizotrap binnenshuis. Een badkamer met wasgelegenheid kwam op het originele ontwerp niet voor. Verder werd er in de tuin een kleine vrijstaande schuur/ berging gebouwd.

Met de bouw van de negen woningen werd omstreeks mei 1947 gestart. Later dat jaar konden de eerste huurders al hun intrek nemen. In 1948 werd besloten om nog eens negen woningen te bouwen, waardoor het totale aantal op achttien kwam. Deze werden volgens hetzelfde plan gebouwd, maar dan in spiegelbeeld. Aan de buitenkant was dat vooral te zien aan de plaatsing van de voordeur. Bij de woningen uit 1947 werd de voordeur iets links van het midden van de voorgevel geplaatst, bij de woningen uit 1948 was dit precies andersom. Een deel van de gebruikte bakstenen voor de bouw, waren afkomstig van het voormalige vliegveld van Venlo.

De verspreiding van de achttien woningen over de gemeente Horst was al volgt verdeelt: In America werden zeven woningen gebouwd, in Hegelsom twee woningen, in Melderslo ook zeven woningen en in Meterik twee woningen. In de meeste gevallen werden de woningen gebouwd op gronden die al eigendom van de gemeente waren, maar in enkele gevallen moest er grond worden aangekocht. Bijvoorbeeld in Melderslo kocht de gemeente grond aan van de familie Steeghs (A 77).

De woningen in Melderslo en Meterik verrezen in het buitengebied, terwijl de woningen in America en Hegelsom aan de rand van het dorp kwamen te liggen.

Opvallend was dat enkele woningen, en dan vooral in het buitengebied gelegen, een groot stuk eigen grond hadden. Waarschijnlijk uit oogpunt van zelfvoorziening, er was op die manier voldoende ruimte voor een moestuin of klein (pluim)vee. De eerste jaren betaalde men fl 3,25 per week aan huur. In 1952 steeg de huurprijs naar fl 3,40 per week, vanwege de aanbrenging van vernieuwde houten vloeren.

Verbouwingen en verkoop

In 1959 werd bekend gemaakt dat de woningen toen al in matige staat verkeerde. Dit omdat ze na de oorlog relatief goedkoop gebouwd waren, met een beperkte levensduur van vijfendertig jaar. Als de gemeente de woningen ooit zou willen verkopen, zouden deze eerst tot volwaardige woonhuizen verbouwd moeten worden. Zonder verbouwingen of uitbreidingen zou sloop volgen, maar met het oog op de volkshuisvesting was dat niet wenselijk. In de daaropvolgende jaren vonden er diverse verbouwingen plaats, dikwijls door de huurder zelf die daarmee ook voor de kosten opdraaide. Vaak werden er badkamers of extra slaapkamers toegevoegd. Doordat er diverse aanbouwen verrezen, kregen veel woningen ieder een eigen aanblik. De voorgevel bleef in de meeste gevallen hetzelfde.

Bij het besluit van de Horster gemeenteraad op 20 maart 1972 werd bekend gemaakt dat alle woningen verkocht zouden gaan worden. De koper was Woningbouwvereniging Noord-Limburg uit Venray. Bij de officiële eigendomsoverdracht op 27 december 1973 waren er van de oorspronkelijke achttien woningen, nog zestien over. Een van de woningen (Reindonkerweg 7, Meterik) was eerder particulier verkocht. Een andere woning (Heuvelweg 23, Melderslo) ging in mei 1973 bij een brand verloren en de restanten werden vervolgens gesloopt. De huurprijs van de overige woningen bedroeg rond die tijd gemiddeld fl 160,- per maand.

Door de jaren was er nogal wat achterstallig onderhoud ontstaan, maar pas rond 1984 werden de woningen opgeknapt. Onder andere werden de kozijnen, isolaties, vloeren, daken en schoorstenen vernieuwd. De originele levensduur van vijfendertig jaar was inmiddels verstreken, maar door de verbouwingen werd deze weer met vijfentwintig jaar verlengd.

Tot eind jaren 1980 bleven de woningen eigendom van Woningbouwvereniging Noord-Limburg. Daarna werd de gemeente Horst weer een tijdlang eigenaar. Na verloop van tijd gingen de woningen over naar Wonen Limburg. Anno 2025 zijn nog steeds een groot aantal woningen eigendom van de woningstichting, terwijl door de jaren heen ook enkele woningen particulier zijn verkocht. In enkele gevallen werden de gekochte woningen gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw.

Overzicht van de achttien woningen in de gemeente Horst

Fotogalerij

Bronnen

• Archief Gemeente Horst aan de Maas.
• Archief Stichting Geschiedenis Melderslo.
• Archief Stichting Werkgroep Oud-America.
• Gesprekken met (oud)-bewoners.
• Straatnamengids Horst (1961).