Het hele huis op zijn kop

Tot in de jaren 50 van de twintigste eeuw, was het overal gebruikelijk, om tijdens de vasten het hele huis een flinke poetsbeurt te geven. Alles moest van zijn plek, kortom, het hele huis stond op zijn kop!

Men woonde destijds met grote gezinnen in veelal kleine boerderijtjes en huizen. Het was dan ook geen overbodige luxe, om na een winter met veel mensen in kleine ruimten, de zaak eens flink onder handen te nemen. Het stoken met kachels en fornuizen bracht veel stof in de woningen.

Men begon met de kasten

Veelal werd begonnen met het schoonmaken van de kasten en werden de planken voorzien van nieuw kastpapier.

Zodra het weer het toe liet, kregen de slaapkamers een beurt en zag men veelvuldig het beddengoed naar buiten komen om het goed te luchten en zo mogelijk de zon zijn werk te laten doen.

In het begin van de vorige eeuw was dit nog bewerkelijker omdat men in bedstedes sliep en men de inhoud van de strozakken bij de grote schoonmaak ververste met stro of kaf. De ruimtes van de bedstede, maar ook de overige muren in huis werden gewit met kalk die men bij speciale bedrijven haalde. Vooral in bedstedes deed men dit niet alleen voor het oog, maar het had ook een goede ontsmettende functie en dat was destijds niet overbodig.

De kamers werden helemaal leeggehaald, alles werd afgewassen of geboend en dan weer terug in een helemaal schone kamer!

Menig heiligenbeeld kreeg zo zijn jaarlijkse sopbeurt en de geboende meubels zorgden voor een specifieke geur!

Ook de kelders werden onder handen genomen en alle schappen met volle en lege weckflessen, werden afgewassen of voorzien van nieuw kastpapier. En ook hier werd royaal gewit.

Zolders werden opgeruimd en alles werd goed geordend teruggezet en de planken vloeren kregen een beurt.

Helaas was in het voorjaar dit werk helemaal vergeefs gebleken, als een voorjaarsstorm over de nog onbegroeide akkers waaide. Het pannendak was wel waterdicht, maar niet stofdicht en zo vlak na Pasen gebeurde het vaak, dat de pas gepoetste zolder, weer werd bedekt met een laagje zand!

Men eindigde met woonkeuken en kamer

De woonkeuken en kamer waren meestal als laatste aan de beurt. Vanaf de 1940–1950-er jaren zat er in de woonkamer al behang op de muur. Woonkamers werden vaak niet zo veel gebruikt, omdat men leefde in de woonkeuken. Als de kamer wel gebruikt werd, dan was het behang jaarlijks aan vervanging toe, vanwege het vele roken door bijvoorbeeld de kaartclubs die dikke sigaren rookten! Als de schilderijen van de muur gehaald werden, kon je die nog afgetekend op het behang zien. Vitrages werden gewassen en de overgordijnen gelucht of gewassen.

Op naar Pasen

Plafond gewit, muren behangen, kokosmatten buiten flink uitgeklopt, kachel schoongemaakt, meubels stevig in de boenwas, dan kon het weer voor een jaartje en mocht het Pasen worden!

Ook bedrijfsgebouwen kregen allemaal een goede beurt. De koeienstal moest noodgedwongen wachten tot de koeien in de lente weer naar de wei konden. In de Horster regio was dit meestal onder “dwang” van de aankomende kermis, de eerste zondag van mei. Men wilde als het enigszins kon, dan graag de stal helemaal schoon hebben. Geschrobd, gewit en de ondermuren werden vaak donker gemaakt met een mengsel van kalk met zwartsel.

Tegenwoordig is de grote schoonmaak niet meer vanzelfsprekend en hebben de mattenkloppers, zwabbers en ragebollen plaatsgemaakt voor elektrische apparaten en microvezeldoekjes! Bovendien kregen alle woningen centrale verwarming.

Meer informatie

• Deze nieuwsbrief is gebaseerd op de herinneringen van Mia Litjens – Van den Munckhof en Nellie Lenssen – Van Deursen.
• Wikipedia over kalk.
• Wikipedia over voorjaarsschoonmaak.