Nieuwsbrief juni 2013: Wist u dat ... de Noord-Limburgse kippenhokken gebaseerd zijn op modelhokken van Janssen?
Kukeleku! Kukeleku! Kukeleku! Zo moet het in de jaren 1920 en 1930 in Melderslo in iedere hoek van het dorp geklonken hebben. En tegenwoordig? Alleen op een enkel plekje zult u nog het gekraai kunnen horen van een haan en het tokken van wat kippen.
Kukeleku! Kukeleku! Kukeleku!
Een nieuwsbrief over "de kippenhokken in Melderslo" stond al langer op het lijstje. Om preciezer te zijn: al jaren. Keer op keer kwam het er niet van. En ineens wordt het actueel. Een afgebroken kippenhok in de Sint Odastraat is de directe aanleiding. De trieste aanblik van een hoop stenen en hout van wat eens een kippenhok was. Afgebroken! Om later weer opgebouwd te worden?
Sint Odastraat. Jaar 2013. Afgebroken! Om later weer opgebouwd te worden?
Modelhokken met lessenaarsdak
Voor wie er oog voor heeft: je ziet ze overal in Melderslo. Om prezier te zijn: in heel Noord-Limburg op de zandgronden. Wat? Modelhokken voor pluimvee uit de jaren 1920. Ze werden aanbevolen door de eerste directeur, Willem Janssen, van het Centraal Fokstation voor de Pluimveeteelt in Hegelsom.
Modelhokken:
- 4 bij 6 meter
- fundament gemetseld
- wanden van hout
- lessenaarsdak met pannen gedekt
- opening voor kippen om naar binnen of buiten te gaan
Hokken die zorgen voor de cruciale levensbehoeften van de kippen: ruimte, voldoende licht en verse lucht. De bescherming tegen de elementen gebeurde uit bedrijfseconomisch belang. Bij een droge ondergrond in het kippenhok worden de eieren immers minder snel vies. En eieren schoonmaken met water is niet verstandig omdat de eieren dan sneller bederven.
Later (rond 1930?) werden de hokken voorzien van een zadeldak. De hokken werden hierdoor groter en hadden minder last van inslaande regen. In Melderslo zijn alle smaken vertegenwoordigd. Met lessenaarsdak. Met zadeldak. Wanden van steen. Wanden van hout. Maar wel allemaal met pannen gedekt.
Modelhok met lessenaarsdak
Modelhokken met zadeldak
Via de coöperaties konden de boeren een vuist maken voor de afzet en prijzen van hun eieren. Door de groeiende afzetmogelijkheden werden de kippen een steeds belangrijkere bron van inkomsten. In Melderslo ontstonden rond de Eerste Wereldoorlog twee eierverenigingen: in Melderslo (rond 90 leden) en aan de Eikelenbos (rond 15 leden). Via verzamelplaatsen ('inpakstations') werden de eieren vervoerd van boer naar de veiling in Venlo of Roermond. Via de veiling vonden de eieren hun weg naar de consument.
Door zeer matige opbrengsten (door gestegen voederprijzen en verminderde afzet naar Duitsland) en rechtstreekse levering aan de veiling liep het aantal pluimveehouders aanzienlijk terug in de jaren 1950. In de jaren 1960 werden de eierverenigingen opgeheven.
Sint Odastraat. Jaar 1996. Modelhok met zadeldak. Wanden van hout. Met pannen gedekt
Massenweg. Jaar 2013. Modelhok met zadeldak. Wanden van steen. Met pannen gedekt
Blaktweg. Jaar 2013. Modelhok met zadeldak. Wanden van steen. Met pannen gedekt
Modelhok met zadeldak. Wanden van hout. Met pannen gedekt
Nabootsing van de vorm
In de loop der jaren zijn de meeste kippenhokken in Melderslo afgebroken. Niet één hok in Melderslo is nog daadwerkelijk in gebruik als kippenhok.
En wat zal de toekomst brengen? Geen idee. Wie zegt dat de toekomst zal gelijken op het verleden? Scherper geformuleerd: wie zegt dat de toekomst moet gelijken op het verleden? Maar zolang er "stallen" gebouwd worden naar de vorm van een modelhok met lessenaarsdak uit de jaren 1920 doet hoop leven.
Vlasvenstraat. Bewuste of onbewuste nabootsing van modelhok met lessenaarsdak?
1. Boek Melderslo Destijds, 'Eierverenigingen'. Bladzijden 97-98
2. Boek Horster Historiën, Deel 4 'Crommentuijnstraat 24: Tackeput'. Bladzijden 139-140
3. Boek Horster Historiën, Deel 3 'Opkomst, bloei en ondergang van de kleine pluimveeteelt'. Bladzijden 251-268
4. Boek Jan Bieleman, Boeren in Nederland. Geschiedenis van de landbouw 1500-2000. Bladzijden 413-415
5. Foto Hegelsomse haan. Bron: Horst Sweet Horst, 'Klein Mysterie 241 - Haan'